Tìm hiểu lễ hội Katê – Nét tín ngưỡng truyền thống người Chăm

Lễ hội Katê một trong những lễ hội quan trọng và linh thiêng nhất của người Chăm theo đạo Bà-la-môn là dịp để cộng đồng tưởng nhớ các vị thần, tổ tiên, đồng thời gắn kết cộng đồng và tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc. Trên hành trình khám phá văn hóa bản địa, Lalago đưa bạn đến gần hơn với những nét đẹp truyền thống đặc sắc, nơi mỗi lễ hội là một câu chuyện sống động của đất và người Chăm.

Người dân nhảy múa vui tại lễ hội Katê

1. Lễ hội Katê là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa

Lễ hội Katê Ninh Thuận (còn được viết là Ka-tê) là một trong những lễ hội dân gian truyền thống quan trọng và tiêu biểu nhất của người Chăm theo tín ngưỡng Bà-la-môn giáo, tập trung sinh sống chủ yếu tại các tỉnh miền Trung như Ninh Thuận và Bình Thuận. Lễ hội được tổ chức hàng năm với mục đích tưởng nhớ và tôn vinh các vị thần linh trong văn hóa Chăm như thần Siva – vị thần tối cao trong Ấn Độ giáo, nữ thần Po Inu Nagar – mẹ xứ sở, người tạo ra đất đai, mùa màng, và các vị vua có công dựng nước như Po Klaung Garai hay Po Rome.

Vũ điệu truyền thống Chăm bên tháp cổ

Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, lễ hội Katê còn là dịp để cộng đồng người Chăm thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên, cầu xin sự chở che từ thần linh, mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, dân làng no ấm, mạnh khỏe. Đây cũng là thời điểm người dân tụ họp, gắn kết cộng đồng, cùng nhau gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống lâu đời thông qua các nghi lễ, lễ vật, âm nhạc và điệu múa dân gian độc đáo. Katê không chỉ là một sự kiện văn hóa – tôn giáo, mà còn là biểu tượng sống động cho sức sống bền bỉ và đậm đà bản sắc của văn hóa Chăm trong dòng chảy văn hóa Việt Nam.

Nét đẹp văn hóa Chăm trong lễ hội Katê

2. Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội Katê

Lễ hội Katê được tổ chức vào đầu tháng 7 theo lịch Chăm, thường rơi vào khoảng cuối tháng 9 đến đầu tháng 10 dương lịch hằng năm. Địa điểm chính diễn ra lễ hội là tại các đền tháp cổ như tháp Po Nagar, Po Klaung Garai, Po Rome… những nơi linh thiêng gắn liền với tín ngưỡng dân gian của người Chăm. Ngoài ra, lễ hội còn được tổ chức tại các làng Chăm như Hữu Đức, Thành Tín, Mỹ Nghiệp, Phước Nhơn…

Tháp cổ Chăm Pa giữa nghi lễ Katê

3. Các nghi thức trong lễ hội Katê

Lễ hội Katê là lễ hội truyền thống lớn và quan trọng nhất của người Chăm theo đạo Bà-la-môn, được tổ chức vào đầu tháng 7 Chăm lịch (thường rơi vào tháng 9 hoặc 10 dương lịch). Dưới đây là các nghi thức chính trong lễ hội Katê:

Nghi thức rước y phục thần linh

Lễ hội bắt đầu bằng nghi thức rước y phục và linh vật của thần từ nhà người giữ y phục (Palei) về đền tháp. Đoàn rước gồm các chức sắc, nghệ nhân, người dân trong trang phục truyền thống, cùng tiếng trống Ghinăng, tiếng kèn Saranai tạo nên không khí thiêng liêng và sôi động.

Nghi thức rước y phục thần linh của người chăm

Lễ tắm tượng và thay y phục cho thần

Tại khu vực đền tháp linh thiêng, Lalago ghi nhận rằng sau khi rước y phục thần linh từ nhà người giữ về, các vị chức sắc trong cộng đồng Chăm sẽ tiến hành một trong những nghi lễ quan trọng nhất của lễ hội Katê – đó là nghi thức tắm tượng thần. Tượng thần được tắm bằng nước thơm, được chuẩn bị kỹ lưỡng từ các loại lá và hoa rừng có mùi hương thanh khiết, mang ý nghĩa thanh tẩy, làm sạch mọi uế tạp và gột rửa bụi trần.

Sau đó, tượng thần được lau khô cẩn thận bằng khăn vải sạch và trang trọng thay y phục mới. Bộ y phục này không chỉ mang tính nghi lễ mà còn là biểu tượng thiêng liêng, thể hiện lòng tôn kính sâu sắc của con người đối với thần linh – những đấng thiêng liêng đã bảo hộ cho dân làng, mùa màng và cuộc sống an lành.

Trang phục rực rỡ trong lễ hội Katê

Dâng lễ vật và lễ múa hát dân gian

Sau khi hoàn tất nghi thức tắm tượng, lễ vật gồm trầu cau, bánh gạo, trái cây, rượu… được dâng lên thần linh. Phần lễ kết thúc bằng các tiết mục múa quạt, múa trống Ghinăng, kèn Saranai, cùng tiếng hát dân ca Chăm vang vọng, tạo nên không khí rộn ràng và đậm đà bản sắc văn hóa.

Nét đẹp văn hóa Chăm trong lễ hội Katê

4. Một số lưu ý nếu bạn muốn tham dự lễ hội Katê

Nếu bạn có ý định tham dự lễ hội Katê người chăm, hãy lưu ý một số điều quan trọng để có trải nghiệm trọn vẹn và tôn trọng văn hóa địa phương. Trước tiên, cần giữ thái độ nghiêm túc, không làm gián đoạn các nghi thức tâm linh trong suốt quá trình hành lễ. Du khách nên ăn mặc lịch sự, tránh trang phục quá ngắn hoặc phản cảm khi vào khu vực đền tháp. Việc quay phim, chụp ảnh trong lúc hành lễ cũng cần tuân thủ quy định và chỉ nên thực hiện khi được cho phép.

Lễ rước thần linh diễn ra trang trọng

Ngoài ra, bạn có thể kết hợp tham quan lễ hội với trải nghiệm ẩm thực đặc trưng và ghé thăm các làng nghề truyền thống của người Chăm để hiểu sâu hơn về văn hóa bản địa. Do lễ hội Katê thường thu hút đông đảo du khách, bạn nên chủ động đặt phòng, chuẩn bị lịch trình từ sớm để chuyến đi được thuận lợi và suôn sẻ.

Điệu múa dân gian lưu giữ hồn Chăm

Tham dự lễ hội Katê là một trải nghiệm độc đáo, giúp bạn cảm nhận sâu sắc hơn về nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của người Chăm – một cộng đồng dân tộc có bề dày lịch sử tại miền Trung Việt Nam. Lalago mong muốn đồng hành cùng bạn trong hành trình tìm về những giá trị văn hóa nguyên bản, nơi quá khứ và hiện tại hòa quyện giữa âm vang trống hội Katê rộn ràng.